Tính đến thời điểm này, Thành phố Hồ Chí Minh đã thực hiện 13.687.515 mũi tiêm vắc-xin phòng Covid-19, bao gồm: 7.826.500 mũi 1 và 5.861.015 mũi 2, trong đó có 646.591 mũi tiêm cho trẻ 12-17 tuổi. Tuy nhiên, theo báo cáo của Sở Y tế về tình hình dịch bệnh tại Thành phố Hồ Chí Minh (cập nhật lúc 11 giờ 00 ngày 09 tháng 11 năm 2021) thì trong thời gian vừa qua số lượng các trường hợp nhiễm Covid-19 mới được phát hiện có chiều hướng gia tăng.

Như bài viết trước của bệnh viện đề cập đến nội dung “Người tiêm đủ hai mũi vắc-xin phòng Covid-19 vẫn có thể mắc bệnh và trở thành nguồn lây” (Link bài viết: http://benhvienquan11.vn/tin-tuc-benh-vien/nguoi-tiem-du-hai-mui-vacxin-phong-covid19-van-co-the-mac-benh-va-tro-thanh-nguon-lay-n1878.html), vậy khả năng lây nhiễm đó cụ thể như thế nào chúng ta cùng tìm hiểu nhé:

Đầu tiên, những người đã tiêm đủ 02 mũi vắc-xin ít có nguy cơ bị nhiễm vi-rút SARS-CoV-2, có triệu chứng hoặc không có triệu chứng. Các dữ liệu nghiên cứu gần đây từ 05/09/2021 đến 11/09/2021 cho thấy những người chưa tiêm vắc-xin có nguy cơ nhiễm Covd-19 cao hơn 7,9 lần so với những người đã tiêm vắc-xin đầy đủ.

Ngày 19/10/2021, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) báo cáo những người chưa tiêm vắc-xin có khả năng nhiễm Covid-19 cao hơn 6,1 lần so với những người được tiêm đầy đủ. Rõ ràng là nếu bạn không bị nhiễm thì không thể lây bệnh cho người khác. Điều đó chính là hiệu quả của vắc-xin. Các nghiên cứu ban đầu cho cả Pfizer và Moderna đều cho thấy hiệu quả của vắc-xin là 95%.

Sau đó, ngay cả những nghiên cứu dân số trong cộng đồng với biến chủng Alpha cũng thấy tỷ lệ ngăn ngừa nhiễm là 90%. Nhưng rất tiếc, với biến chủng Delta (B.1.617.2) những con số này đã giảm xuống 42% đối với Pfizer và 76% đối với Moderna theo một nghiên cứu hệ thống y tế Phòng khám Mayo gần đây. Vắc-xin AstraZeneca cũng giảm khả năng bảo vệ nhiễm bệnh với biến chủng Delta, giảm còn 33% đến 43% tùy theo thời gian kéo dài bao lâu sau tiêm chủng. Mặc dù vậy, cả 3 loại vắc-xin này vẫn có hiệu quả cao đối với bệnh nặng và nhập viện do biến chủng Delta.

Tiếp theo, điều gì sẽ xảy ra cho người đã tiêm vắc-xin đầy đủ và người chưa tiêm đều nhiễm bệnh Covid-19? Ai có nhiều khả năng truyền bệnh cho người khác?

Bệnh viện xin phép được chia sẻ kết quả của một nghiên cứu rất thú vị ở Singapore. Nhóm nghiên cứu đã thực hiện đo RT-PCR lặp lại nhiều lần để xác định tải lượng vi-rút (hay CT) ở 02 nhóm, cụ thể như sau:

- Nhóm 1 gồm 71 những người nhiễm Covid-19 chủng Delta đã được tiêm vắc-xin đầy đủ.

- Nhóm 2 gồm 130 những những người nhiễm Covid-19 chủng Delta chưa tiêm vắc-xin.

Nhóm nghiên cứu thực hiện ở 05 bệnh viện của Singapore và trong khoảng thời gian từ 01/04/2021 đến 14/06/2021. Các loại vắc-xin được tiêm ở Singapore là Pfizer và Moderna từ 03/12/2020. Kết quả nghiên cứu về lâm sàng cho thấy:

- Nhiễm bệnh không triệu chứng: Nhóm 1 là 28%, nhóm 2 là 9%.

- Nhiễm bệnh có triệu chứng (sốt, ho, khó thở, tiêu chảy): Nhóm 2 nhiều hơn nhóm 1 có ý nghĩa thống kê.

- Viêm phổi: Nhóm 2 là 53%, nhóm 1 là 21%.

- Thở oxy: Nhóm 2 là 20,8%, nhóm 1 là 2,8%.

- Tử vong: Nhóm 2 có 02 ca, nhóm 1 không có tử vong.

Bây giờ chúng ta sẽ tập trung nói đến kết quả chính của nhiên cứu này nhé các bạn:

CT là viết tắt của ngưỡng chu kỳ, số chu kỳ mà bạn phải khuếch đại gen của vi-rút SARS-CoV-2 trước khi đạt đến ngưỡng mà bạn nhận được kết quả dương tính. Nếu bạn có nhiều vi-rút thì bạn sẽ không cần phải khuếch đại nó quá nhiều trong xét nghiệm RT-PCR để có kết quả dương tính, lúc đó CT của bạn sẽ khá thấp (thường CT<20). CT>30 cho biết bạn có tải lượng vi-rút thấp. CDC ở Hoa Kỳ cho biết CT>33 thì nuôi cấy không còn tìm thấy vi-rút SARS-CoV-2 nữa.

Dưới đây là biểu đồ mô tả kết quả chính của nghiên cứu này. Đây là dữ liệu đầu tiên mô tả tác động của việc tiêm vắc-xin đối với động học của vi-rút SARS-CoV-2 biến thể Delta.

Như bạn có thể thấy trên biểu đồ tải lượng vi-rút đỉnh tương tự giữa 2 nhóm, nhưng sau đó nhóm 1 có tải lượng vi-rút giảm nhanh theo thời gian. Xin nhắc lại với các bạn là nhóm 1 là nhóm những người đã tiêm vắc-xin đủ 2 mũi rồi nhé. Như vậy, những người ở nhóm 1 đã loại bỏ vi-rút SARS-CoV-2 nhanh hơn và nhiều hơn vì vắc-xin đã giúp họ tạo ra đáp ứng miễn dịch kháng thể và tế bào chống lại vi-rút. Do đó thời gian họ lành bệnh nhanh hơn và khả năng lây nhiễm vi-rút cho người khác ít hơn nhiều. Họ cũng nhanh chóng được xuất viện hoặc ra khỏi khu cách ly.

Giá trị CT>30 có liên quan đến các mẫu không lây nhiễm, có nghĩa là khi CT >30, vi-rút thường không thể nuôi cấy được trong môi trường. Đó là lý do vì sao Bộ Y tế Việt Nam cho phép những người có CT>30 được cách ly tại nhà trong đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ 4.

Giá trị CT>30 thường là phát hiện các hạt vi-rút chết. Khoảng 5% những người đã từng nhiễm Covid-19 vẫn có kết quả xét nghiệm RT-PCR dương tính ngay cả 3 tháng sau khi nhiễm và điều này là do có thể có một số vi-rút đã chết trong mũi của họ có thể được tìm thấy và khuếch đại trên 30 lần (CT>30) để cho kết quả dương tính.

Bây giờ chúng ta thử nhìn lại biểu đồ trên một lần nữa, nếu bạn đã được tiêm vắc-xin đầy đủ và bạn bị nhiễm vi-rút đột phá thì giá trị CT trung bình sẽ tăng lên 30 trong 8 ngày. Nếu bạn chưa được tiêm vắc-xin, giá trị CT trung bình đạt 30 sau khoảng 15 ngày.

Vì vậy, những người chưa tiêm vắc-xin có khả năng lây bệnh trong một khoảng thời gian dài hơn những người đã được tiêm chủng đầy đủ 2 mũi.

Một nghiên cứu tiếp theo ở Hà Lan có kết quả tương tự như nghiên cứu ở Singapore.

Nghiên cứu được thực hiện trên 24.706 nhân viên y tế đã được tiêm chủng đủ. Nhóm nghiên cứu xét nghiệm cả RT-PCR và nuôi cấy vi-rút SARS-CoV-2. Có 161 người bị nhiễm Covid-19 đột phá (cụ thể vắc-xin Pfizer: 37, Moderna: 38, Johnson & Johnson: 71, AstraZeneca: 15 người), trong đó 90% bị nhiễm biến chủng Delta.

Nhóm nghiên cứu so sánh những người nhiễm đã tiêm đủ vắc-xin và những người chưa tiêm. Những người nhiễm Covid-19 đột phá trong nhóm tiêm đủ vắc-xin là rất hiếm và thường không có triệu chứng. Sự phát tán vi-rút giảm đáng kể. Kết quả nuôi cấy vi-rút SARS-CoV-2 cũng rất thú vị: Nhóm tiêm chủng đủ tìm thấy vi-rút trong 68,6% các trường hợp, còn nhóm chưa tiêm chủng tìm thấy vi-rút trong 84,9% các trường hợp. Biểu đồ dưới đây mô tả kết quả chính của nghiên cứu:

Trên biểu đồ, đường xanh lam nhạt (dưới) là nhân viên y tế đã được tiêm chủng đủ và đường màu xanh lục (trên) là nhân viên y tế chưa được tiêm chủng. Trục hoành (x) là tải lượng vi-rút ở tỵ hầu khi làm RT-PCR và trên trục tung (y) là khả năng nuôi cấy vi-rút từ 0,1 đến 1 (tức 10 đến 100%). Biểu đồ trên cho thấy tải lượng vi-rút càng cao thì khả năng nuôi cấy tìm thấy vi-rút càng cao. Và đối với bất kỳ tải lượng vi-rút nào trong dịch tỵ hầu thì khả năng nuôi cấy có kết quả dương tính cao hơn nhiều nếu bạn chưa tiêm vắc-xin.

Trước tình hình các F0 mới có xu thế gia tăng hiện nay, các bạn cần phải lưu ý và không được chủ quan khi ra khỏi nhà, tham gia lao động, tham gia các hoạt động xã hội… Các bạn hãy nhớ tuân thủ các biện pháp phòng chống dịch bệnh (tuân thủ quy định 5K "KHẨU TRANG - KHỬ KHUẨN - KHOẢNG CÁCH - KHÔNG TẬP TRUNG - KHAI BÁO Y TẾ") theo hướng dẫn của Bộ Y tế để hạn chế nguy cơ nhiễm bệnh, đảm bảo sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng nhé các bạn.

Nguồn: HCDC

Nguồn tài liệu tham khảo:

1. https://www.medpagetoday.com/special-reports/exclusives/95119

2. https://www.nature.com/articles/d41586-021-02689-y

3. Puranik, A., et al. (2021), "Comparison of two highly-effective mRNA vaccines for COVID-19 during periods of Alpha and Delta variant prevalence", medRxiv.

4. Chia, Po Ying, et al. (2021), "Virological and serological kinetics of SARS-CoV-2 Delta variant vaccine-2 breakthrough infections: a multi-center cohort study", medRxiv.

5. Shamier, Marc C., et al. (2021), "Virological characteristics of SARS-CoV-2 vaccine breakthrough infections in health care workers", medRxiv.