Đau đầu là tình trạng rất phổ biến mà hầu hết mọi người sẽ gặp phải nhiều lần trong đời. Triệu chứng chính của đau đầu là đau ở đầu hoặc mặt. Có một số loại đau đầu, và đau đầu do căng thẳng là phổ biến nhất. Dù hầu hết các cơn đau đầu đều không nguy hiểm nhưng một số loại có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng tiềm ẩn.

Đau đầu là gì?

Nhức đầu là cơn đau ở đầu hoặc mặt thường được mô tả như một áp lực nhói lên, liên tục, dữ dội hoặc âm ỉ. Nhức đầu có thể khác nhau rất nhiều về loại đau, mức độ nghiêm trọng, vị trí và tần suất. Đau đầu là tình trạng rất phổ biến mà hầu hết mọi người sẽ gặp phải nhiều lần trong đời. Chúng là dạng đau phổ biến nhất và là lý do chính khiến bạn phải nghỉ làm hoặc đi học nhiều ngày, cũng như phải đến gặp bác sĩ. Mặc dù hầu hết các cơn đau đầu đều không nguy hiểm nhưng một số loại có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng hơn.

Các loại nhức đầu là gì?

Có hơn 150 loại đau đầu. Chúng thuộc hai loại chính: đau đầu nguyên phát và thứ phát.

Nhức đầu nguyên phát

Rối loạn chức năng hoặc hoạt động quá mức của các tính năng nhạy cảm với cơn đau trong đầu gây ra chứng đau đầu nguyên phát. Chúng không phải là triệu chứng của hoặc gây ra bởi một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn. Một số người có thể có gen khiến họ dễ bị đau đầu nguyên phát.

Các loại đau đầu chính bao gồm:

• Đau đầu kiểu căng thẳng (loại đau đầu phổ biến nhất).
• Đau nửa đầu.
• Nhức đầu cụm.
• Nhức đầu dai dẳng hàng ngày mới (NDPH).

Một số cơn đau đầu nguyên phát có thể được kích hoạt bởi các yếu tố hoặc tình huống về lối sống, bao gồm:

• Rượu, đặc biệt là rượu vang đỏ.
• Một số loại thực phẩm, chẳng hạn như thịt chế biến có chứa nitrat (đau đầu do thực phẩm gây ra).
• Tiêu thụ nicotin (đau đầu do nicotin).
• Thay đổi giấc ngủ hoặc thiếu ngủ.
• Tư thế kém.
• Hoạt động thể chất, chẳng hạn như tập thể dục (đau đầu khi gắng sức).
• Bỏ bữa (đau đầu do đói). Ho, hắt hơi, xì mũi, căng thẳng (chẳng hạn như khi đi tiêu), hoặc cười hoặc khóc dữ dội (đau đầu do ho nguyên phát).

Nhức đầu nguyên phát thường không nguy hiểm, nhưng chúng có thể rất đau và làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày của bạn.

Nhức đầu thứ phát

Một tình trạng bệnh lý tiềm ẩn gây đau đầu thứ phát. Chúng được coi là một triệu chứng hoặc dấu hiệu của một tình trạng.

Các loại đau đầu thứ phát không nhất thiết nguy hiểm và sẽ khỏi sau khi điều trị cơ bản được điều trị bao gồm:

• Đau đầu mất nước.
• Đau đầu do viêm xoang.
• Đau đầu do lạm dụng thuốc.

Các loại đau đầu thứ cấp có thể là dấu hiệu của một tình trạng nghiêm trọng hoặc có khả năng đe dọa đến tính mạng bao gồm:

Nhức đầu cột sống: Đau đầu cột sống là những cơn đau đầu dữ dội xảy ra khi dịch tủy sống rò rỉ ra khỏi màng bao bọc tủy sống của bạn, thường là sau khi chọc dò tủy sống. Hầu hết đau đầu cột sống có thể được điều trị tại nhà, nhưng đau đầu cột sống kéo dài, không được điều trị có thể gây ra các biến chứng đe dọa tính mạng, bao gồm tụ máu dưới màng cứng và co giật.

Đau đầu như sấm sét: Đau đầu như sấm sét là một cơn đau đầu cực kỳ đau đớn xảy ra đột ngột, giống như tiếng sấm sét. Loại đau đầu này đạt đến cơn đau dữ dội nhất trong vòng một phút và kéo dài ít nhất năm phút. Dù những cơn đau đầu như sấm sét đôi khi có thể vô hại, nhưng điều quan trọng là phải tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức.

Chúng có thể là dấu hiệu của:

• Chấn thương đầu.
• Chảy máu não.
• Hội chứng co thắt mạch não có hồi phục.
• Tăng huyết áp đột ngột, nghiêm trọng.

Sự khác biệt giữa đau đầu và đau nửa đầu là gì?

Chứng đau nửa đầu là một loại rối loạn đau đầu nguyên phát. Chứng đau nửa đầu là một tình trạng thần kinh phổ biến gây ra nhiều triệu chứng, đáng chú ý nhất là cơn đau nhói ở một bên đầu. Chứng đau nửa đầu thường trở nên tồi tệ hơn với hoạt động thể chất, ánh sáng, âm thanh hoặc mùi. Chúng thường kéo dài ít nhất bốn giờ hoặc thậm chí vài ngày.

Đau đầu ảnh hưởng đến ai?

Bất cứ ai cũng có thể bị đau đầu, kể cả trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Khoảng 96% dân số bị đau đầu ít nhất một lần trong đời. Khoảng 40% người trên thế giới bị đau đầu do căng thẳng và khoảng 10% bị đau nửa đầu.

Nguyên nhân chính gây đau đầu là gì?

Nhức đầu là kết quả của các tín hiệu tương tác giữa não, mạch máu và các dây thần kinh xung quanh. Trong cơn đau đầu, nhiều cơ chế kích hoạt các dây thần kinh cụ thể ảnh hưởng đến cơ và mạch máu. Những dây thần kinh này gửi tín hiệu đau đến não của bạn, gây đau đầu.

Nhức đầu có di truyền không?

Nhức đầu có xu hướng di truyền trong gia đình, đặc biệt là chứng đau nửa đầu. Trẻ em bị chứng đau nửa đầu thường có ít nhất một cha mẹ ruột cũng trải qua chúng. Trên thực tế, những đứa trẻ có cha mẹ bị chứng đau nửa đầu có nguy cơ mắc chứng đau nửa đầu cao gấp bốn lần. Nhức đầu cũng có thể được kích hoạt bởi các yếu tố môi trường được chia sẻ trong hộ gia đình của một gia đình, chẳng hạn như:

• Ăn một số loại thực phẩm hoặc thành phần, như caffein, rượu, thực phẩm lên men, sô cô la và pho mát.
• Tiếp xúc với chất gây dị ứng.
• Hút thuốc thụ động.
• Mùi mạnh từ hóa chất gia dụng hoặc nước hoa.

Những triệu chứng đau đầu nào cần đến bệnh viện ngay lập tức?

Nếu bạn hoặc con bạn có bất kỳ triệu chứng đau đầu nào sau đây, hãy đi khám ngay lập tức:

• Một cơn đau đầu đột ngột, mới và dữ dội.
• Nhức đầu kèm theo sốt, khó thở, cứng cổ hoặc phát ban.
• Nhức đầu xảy ra sau chấn thương đầu hoặc tai nạn.
• Bị một loại đau đầu mới sau 55 tuổi.

Ngoài ra, hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu cơn đau đầu của bạn có liên quan đến các triệu chứng thần kinh, chẳng hạn như:

• Yếu đuối.
• Chóng mặt.
• Mất thăng bằng đột ngột hoặc ngã.
• Tê hoặc ngứa ran.
• Bại liệt.
• Khó khăn về lời nói.
• Rối loạn tâm thần.
• Co giật.
• Thay đổi tính cách/hành vi không phù hợp.
• Thay đổi thị lực (nhìn mờ, nhìn đôi hoặc điểm mù).

Chẩn đoán đau đầu

Điều quan trọng là phải chẩn đoán chính xác chứng đau đầu để bác sĩ có thể kê đơn liệu pháp cụ thể giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn. Bác sĩ sẽ thăm khám khám sức khỏe, trao đổi về tiền sử bệnh của bạn và nói chuyện với bạn về các triệu chứng đau đầu của bạn. Cuộc trò chuyện này là một phần của đánh giá đau đầu.

Trong quá trình đánh giá đau đầu, bác sĩ sẽ hỏi bạn về lịch sử đau đầu của bạn, bao gồm:

• Cảm giác đau đầu như thế nào.
• Những cơn đau đầu xảy ra thường xuyên như thế nào.
• Mỗi lần đau đầu kéo dài bao lâu.
• Bao nhiêu đau đầu gây ra cho bạn.
• Thức ăn, đồ uống hoặc sự kiện nào gây ra cơn đau đầu của bạn.
• Bạn uống bao nhiêu caffein mỗi ngày.
• Mức độ căng thẳng của bạn là gì.
• Thói quen ngủ của bạn như thế nào.
• Đau đầu của bạn có thể được chẩn đoán chính xác hơn bằng cách biết: Khi cơn đau đầu bắt đầu. Cho dù có một loại đau đầu hay nhiều loại đau đầu. Nếu hoạt động thể chất làm trầm trọng thêm cơn đau đầu.
• Ai khác trong gia đình bạn bị đau đầu.
• Những triệu chứng nào, nếu có, xảy ra giữa các cơn đau đầu.

Sau khi hoàn thành phần đánh giá bệnh sử, bác sĩ cung cấp của bạn có thể thực hiện kiểm tra thể chất và thần kinh. Họ sẽ tìm kiếm các dấu hiệu và triệu chứng của một căn bệnh hoặc tình trạng có thể gây đau đầu, bao gồm:

• Sốt.
• Sự nhiễm trùng.
• Huyết áp cao.
• Yếu cơ, tê hoặc ngứa ran.
• Mệt mỏi quá mức.
• Mất ý thức.
• Vấn đề cân bằng và té ngã thường xuyên.
• Các vấn đề về thị lực (nhìn mờ, nhìn đôi, điểm mù).
• Rối loạn tâm thần hoặc thay đổi tính cách.
• Co giật.
• Chóng mặt.
• Buồn nôn và ói mửa.

Các xét nghiệm thần kinh tập trung vào việc loại trừ các bệnh cũng có thể gây đau đầu. Một rối loạn của hệ thống thần kinh trung ương của bạn có thể bị nghi ngờ trong sự phát triển của những cơn đau đầu nghiêm trọng.

Sau khi đánh giá kết quả tiền sử đau đầu, khám thực thể và khám thần kinh, bác sĩ sẽ có thể xác định loại đau đầu của bạn, liệu có phải vấn đề nghiêm trọng hay không và có cần xét nghiệm bổ sung hay không. Nếu họ không chắc chắn về nguyên nhân, họ có thể giới thiệu bạn đến một chuyên gia về đau đầu.

Những xét nghiệm nào sẽ được thực hiện để chẩn đoán đau đầu?

Mặc dù quét và các xét nghiệm tưởng tượng khác có thể quan trọng khi loại trừ các bệnh khác, nhưng chúng không giúp chẩn đoán chứng đau nửa đầu, đau đầu chùm hoặc căng thẳng. Nhưng nếu bác sĩnghĩ rằng chứng đau đầu của bạn là do một tình trạng bệnh lý khác gây ra, họ có thể yêu cầu một số xét nghiệm hình ảnh.

Chụp CT hoặc MRI có thể giúp xác định xem cơn đau đầu của bạn có liên quan đến vấn đề với hệ thần kinh trung ương hay không. Cả hai loại chụp phim này đều tạo ra hình ảnh cắt ngang của bộ não có thể cho thấy bất kỳ khu vực hoặc vấn đề bất thường nào.

Đau đầu được điều trị như thế nào?

Điều trị đau đầu tùy thuộc vào loại. Một trong những khía cạnh quan trọng nhất của việc điều trị chứng đau đầu nguyên phát là tìm ra các yếu tố kích hoạt của bạn. Tìm hiểu những cơn đau đầu đó là gì - thường bằng cách ghi nhật ký đau đầu - có thể làm giảm số cơn đau đầu mà bạn gặp phải.

Khi bạn biết các yếu tố kích hoạt của mình, bác sĩ có thể điều chỉnh phương pháp điều trị cho bạn. Ví dụ, bạn có thể bị đau đầu khi căng thẳng hoặc lo lắng. Các kỹ thuật tư vấn và quản lý căng thẳng có thể giúp bạn xử lý tác nhân này tốt hơn. Bằng cách giảm mức độ căng thẳng, bạn có thể tránh được những cơn đau đầu do căng thẳng gây ra. Không phải cơn đau đầu nào cũng cần dùng thuốc.

Một loạt các phương pháp điều trị có sẵn. Tùy thuộc vào loại đau đầu, tần suất và nguyên nhân, các lựa chọn điều trị bao gồm:

• Kiểm soát căng thẳng.
• Thuốc men.
• Điều trị nguyên nhân/tình trạng bệnh lý tiềm ẩn.
• Quản lý căng thẳng cho đau đầu Quản lý căng thẳng dạy bạn cách đối phó với các tình huống căng thẳng. Kỹ thuật thư giãn giúp quản lý căng thẳng. Bạn sử dụng hơi thở sâu, thư giãn cơ bắp, hình ảnh tinh thần và âm nhạc để giảm bớt căng thẳng.
• Phản hồi sinh học cho đau đầu giúp nhận biết khi nào căng thẳng đang hình thành trong cơ thể bạn. Bạn học cách cơ thể bạn phản ứng với những tình huống căng thẳng và cách giải quyết nó. Trong quá trình phản hồi sinh học, các cảm biến được kết nối với cơ thể bạn. Họ theo dõi các phản ứng vật lý không tự nguyện của bạn đối với các cơn đau đầu, bao gồm sự gia tăng: Nhịp thở. Xung. Nhịp tim. Nhiệt độ. Căng cơ. Hoạt động trí não. Thuốc trị đau đầu Đau đầu do căng thẳng thường xuyên thường đáp ứng tốt với thuốc giảm đau không kê đơn. Nhưng hãy lưu ý rằng việc sử dụng các loại thuốc này quá thường xuyên có thể dẫn đến đau đầu hàng ngày trong thời gian dài (đau đầu do lạm dụng thuốc).

Đối với những cơn đau đầu thường xuyên hoặc nghiêm trọng, bác sĩ có thể đề nghị dùng thuốc nhức đầu theo toa. Triptans và các loại thuốc khác có thể ngăn chặn cơn đau nửa đầu. Bạn dùng chúng khi có dấu hiệu đầu tiên của cơn đau đầu sắp tới. Thuốc điều trị huyết áp cao, co giật và trầm cảm đôi khi có thể ngăn ngừa chứng đau nửa đầu. Bệnh viện có thể khuyên bạn nên thử một trong những loại thuốc này để giảm tần suất đau đầu.

Điều trị tình trạng bệnh lý tiềm ẩn gây đau đầu thứ phát

Điều trị đau đầu thứ phát liên quan đến việc điều trị tình trạng bệnh lý tiềm ẩn gây ra nó. Ví dụ, phẫu thuật thường là cần thiết để điều chỉnh nguyên nhân cơ bản của đau đầu do ho thứ phát. Làm thế nào tôi có thể thoát khỏi đau đầu? Bạn có thể điều trị cơn đau đầu nhẹ, không thường xuyên tại nhà bằng thuốc giảm đau không kê đơn.

Các phương pháp điều trị tự chăm sóc khác cho chứng đau đầu bao gồm:

• Chườm túi nóng hoặc lạnh lên đầu.
• Thực hiện các bài tập kéo dài.
• Xoa bóp đầu, cổ hoặc lưng.
• Nghỉ ngơi trong một căn phòng tối và yên tĩnh.
• Đi bộ.

Làm thế nào tôi có thể ngăn ngừa đau đầu?

Chìa khóa để ngăn ngừa đau đầu là tìm ra nguyên nhân gây ra chúng. Các yếu tố kích hoạt rất cụ thể đối với mỗi người - điều khiến bạn đau đầu có thể không phải là vấn đề đối với người khác. Sau khi xác định được yếu tố kích hoạt, bạn có thể tránh hoặc giảm thiểu chúng. Ví dụ, bạn có thể thấy rằng mùi hương mạnh mẽ khiến bạn khó chịu.

Tránh nước hoa và các sản phẩm có mùi thơm có thể tạo ra sự khác biệt lớn trong bao nhiêu cơn đau đầu của bạn.

Điều tương tự cũng xảy ra với các nguyên nhân phổ biến khác như thức ăn khó tiêu, thiếu ngủ và tư thế xấu. Tuy nhiên, nhiều người không thể tránh được các yếu tố kích hoạt hoặc không thể xác định các yếu tố kích hoạt. Trong trường hợp đó, một cách tiếp cận đa ngành được cá nhân hóa hơn với một chuyên gia đau đầu thường là cần thiết.

Đau đầu hay đau nửa đầu có chữa được không?

Điều trị các vấn đề sức khỏe gây đau đầu, chẳng hạn như huyết áp cao, có thể loại bỏ chứng đau đầu. Gần đây, đã có một số tiến bộ mới trong hiểu biết của chúng ta về nguyên nhân gây đau đầu. Mặc dù các nhà nghiên cứu đang tiến gần hơn bao giờ hết đến việc chữa trị, nhưng tại thời điểm này, không có cách chữa trị chứng đau đầu nguyên phát.

Điều trị tập trung vào việc làm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa các đợt trong tương lai. 

Trải qua một hoặc nhiều cơn đau đầu mỗi tuần. Trải qua những cơn đau đầu cứ trở nên tồi tệ hơn và sẽ không biến mất. Cần uống thuốc giảm đau hàng ngày hoặc gần như hàng ngày vì chứng đau đầu của bạn. Cần nhiều hơn hai đến ba liều thuốc mua tự do mỗi tuần để giảm các triệu chứng đau đầu. Trải qua những cơn đau đầu do gắng sức, ho, cúi người hoặc hoạt động gắng sức. Có tiền sử đau đầu nhưng gần đây các triệu chứng đau đầu của bạn có sự thay đổi. 

Nếu cơn đau đầu của bạn cản trở hoạt động hàng ngày hoặc ảnh hưởng đến tâm trạng của bạn, điều quan trọng là bạn phải nói chuyện với bác sĩ. Nếu có thể, hãy cố gắng viết ra cảm giác của bạn khi bị đau đầu.

Viết nhật ký về những cơn đau đầu của bạn và cách chúng khiến bạn cảm thấy có thể hữu ích khi bạn nói chuyện với bác sĩ. Thông tin bạn cung cấp cho bác sĩ về chứng đau đầu của bạn là phần quan trọng nhất của quá trình chẩn đoán. Bằng cách cung cấp cho bác sĩ nhiều thông tin càng tốt về chứng đau đầu của bạn, bạn sẽ có nhiều khả năng nhận được chẩn đoán chính xác và kế hoạch điều trị giúp bạn cảm thấy tốt hơn.