Vào tháng 7 năm 2021, biến thể Delta có khả năng lây lan gấp hai lần so với những biến thể trước đó, đã trở thành biến thể chiếm đa số ở Hoa Kỳ và nhanh chóng dẫn đến sự gia tăng đột biến các trường hợp nhiễm Covid-19 và nhập viện. Phần lớn các trường hợp nhập viện và tử vong là ở những người chưa tiêm chủng. Ngày 26/11/2021, Tổ chức Y tế thế giới đã xác định Omicron là một biến thể đáng lo ngại.

Vậy sự khác biệt giữa biến thể Omicron và các biến thể khác như thế nào?

Bệnh viện xin tổng hợp và so sánh các đột biến của một số các biến thể quan trọng như sau:

Và một số thuốc viên kháng vi-rút trong điều trị bệnh Covid-19 như sau:

 Nguồn: Hình ảnh do máy tính tạo ra về biến thể B.1.1.529 (Omicron), được báo cáo lần đầu tiên cho Tổ chức Y tế Thế giới từ Nam Phi vào ngày 24 tháng 11 năm 2021

Mũi vắc-xin Pfizer tăng cường có hiệu quả một phần trong nghiên cứu ban đầu?

Vắc-xin Pfizer ít khả năng chống lại biến thể Omicron so với các biến thể Covid-19 khác, tuy nhiên theo các thực nghiệm trong phòng thí nghiệm cho thấy mũi 3 vắc-xin Pfizer có thể giúp ngăn chặn được Omicron.

Các nhà nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Sức khỏe Châu Phi ở Durban, Nam Phi, phát hiện Omicron làm giảm khoảng 40 lần mức độ kháng thể trung hòa được tạo ra bởi những người đã tiêm đủ 2 mũi vắc-xin so với chủng Covid-19 được phát hiện ở Trung Quốc gần 02 năm trước (2019-nCoV).

Alex Sigal, Trưởng nhóm nghiên cứu tại phòng thí nghiệm cho biết trong một bài báo cáo trực tuyến đầu tiên đánh giá hiệu quả của vắc-xin chống lại biến thể mới, việc mất khả năng bảo vệ miễn dịch là “mạnh mẽ, nhưng không hoàn toàn”.

Ông Sigal nói: “Sẽ có nhiều người bệnh nhiễm Covid-19 đột phá hơn và một liều vắc-xin tăng cường (mũi thứ 3) sẽ làm giảm nguy cơ nhiễm bệnh, đặc biệt là giảm diễn tiến bệnh nặng. Những người chưa tiêm nhắc lại nên tiêm một mũi và những người đã bị nhiễm Covid-19 trước đó cũng nên được tiêm vắc-xin".

Đại diện của Pfizer-BioNTech, những nhà sản xuất vắc-xin Covid-19 đầu tiên được chấp thuận tại Hoa Kỳ, đã không trả lời ngay yêu cầu bình luận. Nghiên cứu có thể làm tăng thêm cuộc tranh luận về việc vắc-xin Pfizer hiện nay có cần phải điều chỉnh lại rồi mới tiêm hay tiêm luôn không cần điều chỉnh thêm để dự phòng sớm biến thể Omicron một cách hiệu quả.

Chủ tịch Stephen Hoge của Moderna cho biết có nguy cơ các loại vắc-xin hiện có sẽ kém hiệu quả hơn đối với chủng vi-rút này, mặc dù Cố vấn Y tế Hoa Kỳ Anthony Fauci cho biết mức độ nghiêm trọng của bệnh do biến thể Omicron gây ra có thể không nhiều.

Sự lây lan nhanh chóng của biến thể Omicron ở Nam Phi đã làm dấy lên lo ngại rằng khả năng bảo vệ của vắc-xin hiện có hoặc người đã nhiễm bệnh Covid-19 trước đó có thể không đủ để ngăn chặn tình trạng tái nhiễm hoặc ngăn chặn một làn sóng ca bệnh mới và nhập viện. Tổ chức Y tế thế giới đã cảnh báo biến thể Omicron có thể gây ra “hậu quả nghiêm trọng” trong bối cảnh các dấu hiệu cho thấy nó dễ lây lan hơn.

Lạc quan nhưng thận trọng

Tuy nhiên, sự gia tăng các ca bệnh ở Nam Phi sau khi sự xuất hiện của Omicron cho đến nay vẫn chưa khiến các bệnh viện quá tải, khiến một số người lạc quan cho rằng chủng Omicron có thể gây ra bệnh nhẹ.

Theo Tổ Chức Y tế thế giới, kể từ khi Nam Phi công bố phát hiện ra Omicron vào ngày 25 tháng 11 năm 2021, khoảng 450 nhà nghiên cứu trên thế giới đã làm việc để phân lập biến thể này từ các mẫu bệnh phẩm, nuôi cấy trong phòng thí nghiệm, xác minh trình tự gen và thiết lập các phương pháp để thử nghiệm trong các mẫu huyết tương.

Công việc trong phòng thí nghiệm của Sigal liên quan đến việc thử nghiệm 14 mẫu huyết tương được thu thập từ hàng chục người đã được tiêm đủ 02 mũi Pfizer trước đó khoảng một tháng để đánh giá nồng độ các kháng thể cần thiết để vô hiệu hóa hoặc ngăn chặn vi-rút. Sigal cho biết mức độ của các kháng thể trung hòa chống lại chủng Omicron cao hơn đáng kể ở một nhóm nhỏ những người tham gia đã từng bị nhiễm Covid-19 khoảng một năm trước đó.

Điều phát hiện trên là “đầy hứa hẹn”, John Wherry, Giám đốc Viện nghiên cứu miễn dịch học tại Trường Y Perelman của Đại học Pennsylvania, cho biết. Điều đó có nghĩa là một liều bổ sung của các loại vắc-xin hiện có sẽ làm tăng mức độ kháng thể trung hòa với Omicron, mặc dù cần có thêm dữ liệu để chứng minh điều đó.

Theo ông Sigal: Kết quả nghiên cứu chỉ là sơ bộ và mức độ thoát miễn dịch chính xác có thể thay đổi. Kết quả này sẽ giúp xác định xem liệu các loại vắc-xin phòng Covid-19 hiện có có cần được điều chỉnh để bảo vệ chống lại Omicron hay không.

Phòng thí nghiệm của Sigal là nơi đầu tiên phân lập được biến thể Beta vào cuối năm 2020. Ông lưu ý rằng chủng Omicron thoát khỏi sự trung hòa kháng thể dễ dàng hơn so với chủng Beta.

Nam Phi tiết lộ thêm những hiểu biết về biến thể Omicron:

Các chuyên gia đã quan sát thấy phần lớn bệnh nhân nhiễm biến thể Omicron không cần hỗ trợ thở máy. Có rất ít bệnh nhân cần bổ sung oxy và đây là điểm khác biệt rõ rệt so với những gì được ghi nhận ở bệnh viện trong các đợt bùng phát dịch COVID-19 trước đây.

Hồ sơ bệnh nhân được các nhà nghiên cứu ở Tshwane, Nam Phi - “tâm chấn” của đợt bùng phát biến thể Omicron, xem xét cho thấy biến thể mới này có thể gây bệnh COVID-19 ít nghiêm trọng hơn so với các biến thể trước đó. Trong khi đó, một nghiên cứu khác cho thấy Omicron làm tăng tỉ lệ tái nhiễm virus SARS-CoV-2.

Cụ thể, Hội đồng Nghiên cứu y khoa Nam Phi (SAMRC) đã tiến hành nghiên cứu các bệnh nhân mắc COVID-19 đang được điều trị tại bệnh viện ở Tshwane trong 2 tuần đầu tiên ghi nhận sự gia tăng số ca nhiễm biến thể Omicron. Các chuyên gia quan sát thấy phần lớn bệnh nhân không cần hỗ trợ thở máy. Có rất ít bệnh nhân cần bổ sung oxy và đây là điểm khác biệt rõ rệt so với những gì được ghi nhận ở bệnh viện trong các đợt bùng phát dịch COVID-19 trước đây. Đáng chú ý là hầu hết bệnh nhân này ban đầu nhập viện vì các lý do sức khỏe khác và xét nghiệm định kỳ đã phát hiện nhiễm virus SARS-CoV-2. Báo cáo viết: “Đây là điều chưa từng thấy trong các đợt dịch trước”.

Tuy nhiên, báo cáo cũng nhấn mạnh thực tế rằng hầu hết các ca mắc COVID-19 phải nhập viện ở Tshwane là những người trẻ tuổi. Theo đó, 80% số ca mắc COVID-19 phải nhập viện trong 2 tuần qua là người dưới 50 tuổi. Bác sĩ Fareed Abdullah, tác giả báo cáo, suy đoán tỉ lệ dương tính cao hơn ở những người trẻ tuổi có thể là một dấu hiệu cho thấy vắc-xin đang phát huy hiệu quả chống lại Omicron. Ông lưu ý rằng 57% những người trên 50 tuổi ở Tshwane đã được tiêm vắc-xin phòng COVID-19 trong khi tỉ lệ này ở những người dưới 50 tuổi chỉ là 34%. Tuy nhiên, các tác giả nghiên cứu lưu ý đây chỉ là những tín hiệu ban đầu, các số liệu có thể thay đổi và vẫn cần phải tìm hiểu thêm về tác động và khả năng kháng vắc-xin của biến thể Omicron.

Tổng hợp các phát biểu mà các nhà lãnh đạo hàng đầu sản xuất vắc-xin đã nói về cuộc chiến chống lại Omicron được đăng tải trên truyền thông vào ngày 7 tháng 12 năm 2021:

Moderna

Chủ tịch của Moderna, Tiến sĩ Stephen Hoge cho biết có nhiều khả năng các loại vắc-xin hiện tại sẽ không chống lại được biến thể Omicron.

"Tôi nghĩ rằng có một nguy cơ thực sự là chúng ta sẽ thấy là sự giảm hiệu quả của vắc-xin", Hoge nói với ABC News hôm Chủ nhật".

Nhận xét của Hoge phản ánh những gì Giám đốc điều hành công ty Stéphane Bancel đã nói vào tuần trước: "Sẽ có một sự sụt giảm nghiêm trọng" về hiệu quả chống lại chủng Omicron.

Phải mất 03 tháng để Moderna sản xuất một loại vắc-xin đặc biệt cho Omicron, Giám đốc y tế của Moderna, Tiến sĩ Paul Burton, cho biết vào tuần trước.

Johnson & Johnson

Giám đốc điều hành Alex Gorsky thường im lặng về chủng Omicron và cách vắc-xin Johnson & Johnson chống lại biến thể mới.

Tiến sĩ Mathai Mammen, Trưởng bộ phận nghiên cứu và phát triển toàn cầu của công ty, cho biết sự hiện diện của Omicron cho thấy các nhà sản xuất vắc-xin phải tiếp tục thử nghiệm và theo dõi các đột biến của Covid-19. J&J hiện đang thử nghiệm vắc-xin chống lại Omicron.

Mammen còn cho biết thêm: “Song song với việc nghiên cứu hiệu quả của vắc-xin hiện có, chúng tôi đã bắt tay vào thiết kế và phát triển một loại vắc-xin mới chống lại Omicron và sẽ nhanh chóng đưa nó vào các nghiên cứu lâm sàng”.

Pfizer

Pfizer hiện đang thử nghiệm loại vắc-xin chống lại Omicron. Pfizer cũng đang phát triển một loại thuốc kháng vi-rút là Ritonavir.

Pfizer cho biết thuốc viên kháng vi-rút Ritonavir - được gọi là Paxlovid - ngăn chặn vi rút lây lan trong cơ thể, ngăn chặn vi-rút nhân lên bên trong các tế bào bị nhiễm bệnh.

Pfizer tuần trước cho biết họ có thể sản xuất một loại vắc-xin được điều chỉnh theo Omicron trong "khoảng 100 ngày", tùy thuộc vào sự chấp thuận của cơ quan quản lý.

Công ty Pfizer cũng thông báo mũi vắc-xin tăng cường (mũi 3) làm tăng đáng kể khả năng bảo vệ đối với chủng Omicron. Các mẫu máu của những người được tiêm mũi vắc-xin tăng cường cho thấy mức độ kháng thể trung hòa chống lại chủng Omicron cao hơn 25 lần so với huyết thanh của những người đã tiêm đủ 2 mũi. Mũi vắc-xin tăng cường đã đưa nồng độ kháng thể chống lại vi-rút SARS-CoV-2 trở lại mức ban đầu và các phản ứng miễn dịch của tế bào T cũng cao hơn.

“Kết quả nghiên cứu đã chứng minh giá trị của liều vắc-xin thứ 03,” Giám đốc điều hành và đồng sáng lập BioNTech Uger Sahin cho biết trong một cuộc họp thảo luận về kết quả. “Với số liệu hiện có về biến thể Omicron, rõ ràng là tiêm mũi vắc-xin Pfizer thứ 3 có hiệu quả với biến thể Omicron. Chiến lược tốt nhất hiện nay là tiêm vắc-xin mũi tăng cường vì nó cải thiện nồng độ kháng thể và cải thiện đáp ứng miễn dịch của tế bào T để bảo vệ tốt hơn chống lại biến thể Delta hiện đang lưu hành và tăng khả năng bảo vệ tốt hơn trước biến thể Omicron”.

AstraZeneca

Giám đốc điều hành Pascal Soriot chưa công khai nhiều về biến thể mới hoặc liệu công ty có cần phát triển một loại vắc-xin mới chống lại nó hay không.

Giáo sư Sarah Gilbert của Oxford, người đã giúp tạo ra mũi tiêm vắc-xin hiện nay của AstraZeneca, cho biết các loại vắc-xin phòng Covid-19 hiện có đều có khả năng không hoạt động tốt chống lại Omicron.

"Cho đến khi chúng ta biết nhiều hơn, chúng ta nên thận trọng và thực hiện các bước để làm chậm sự lây lan của biến thể mới này", cô nói với BBC hôm thứ Hai.

Nguồn bài gốc tiếng Anh: https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-12-07/omicron-doesn-t-escape-pfizer-vaccine-completely-lab-head-says?srnd=premium-asia và https://m.baochinhphu.vn/Story.aspx?did=455270