Có vô số các vi-rút corona, vi-rút này phát hiện lần đầu tiên ở gia cầm vào những năm 1930, gây ra các bệnh về đường hô hấp, đường tiêu hóa, gan và thần kinh ở động vật. Cho đến nay, chỉ có 07 vi-rút corona được biết là có khả năng truyền sang và gây bệnh ở người. Có 04 trong số 07 vi-rút corona thường gây ra các triệu chứng cảm lạnh thông thường. Đó là vi-rút corona 229E, OC43, NL63 và HKU1 gây ra khoảng 15% đến 30% các trường hợp cảm lạnh thông thường. Như vậy, đã có nhiều người đã tiếp xúc với những loại vi-rút này trong quá khứ. Điều này có nghĩa là sẽ có một số mức độ miễn dịch nhất định vì mọi người đã từng tiếp xúc với vi-rút này.
Nguồn: Internet
Đầu tiên, chúng ta nên tìm hiểu về cách thức miễn dịch xảy ra ở người:
- Khi một loại vi-rút xâm nhập vào cơ thể, nó thường bị ăn bởi một tế bào gọi là Đại thực bào và sau đó Đại thực bào trình bày vi-rút đã ăn cho một tế bào T (T cell).
- Tế bào T là một tế bào bạch cầu cụ thể. Tế bào T sau đó nói với tế bào B (cũng là một tế bào bạch cầu cụ thể). Tế bào B biến thành tế bào Plasma, sau đó tạo ra kháng thể.
- Các kháng thể là các protein đặc biệt cuối cùng sẽ liên kết với vi-rút để cơ thể có thể nhận ra và sau đó tiêu diệt vi-rút.
Như vậy, chúng ta có thể đo lường các kháng thể cụ thể đối với các loại vi-rút cụ thể để xem xét loại miễn dịch này. Đây là một loại miễn dịch được gọi là miễn dịch dịch thể.
Ngoài ra, có một loại miễn dịch khác quan trọng được gọi là miễn dịch tế bào. Miễn dịch tế bào đặc biệt liên quan đến các tế bào T. Tế bào T có thể giải phóng các protein (đó là các cytokin) dẫn đến các tế bào T khác và các Đại thực bào được hoạt hóa để bảo chúng tiêu diệt vi-rút và bất kỳ tế bào bị nhiễm nào. Bên cạnh đó, miễn dịch tế bào rất quan trọng trong việc tiêu diệt vi khuẩn, các sinh vật khác, cũng như các tế bào ung thư. Các tế bào T ghi nhớ các vi-rút đã được Đại thực bào (hoặc các tế bào trình diện kháng nguyên khác) trình bày cho chúng. Loại trí nhớ của các tế bào T này đã được chứng minh là tồn tại trong nhiều năm dựa trên một số nghiên cứu.
Nguồn: Internet
Tùy thuộc vào loại vi-rút cụ thể, phản ứng kháng thể chỉ có thể kéo dài trong nhiểu tháng và đây có thể là trường hợp của vi-rút SARS-CoV-2. Điều này đang được tập trung nghiên cứu. Hiện nay các loại vắc-xin chống lại SARS-CoV-2 đang được sản xuất để tạo ra phản ứng kháng thể và loại kháng thể này có thể mất dần theo thời gian.
Nguồn: Internet
Với một số vắc-xin đã được sử dụng trong y học, chẳng hạn như vắc-xin uốn ván VAT, nồng độ kháng thể uốn ván giảm theo thời gian và do đó cần phải tiêm nhắc lại để duy trì nồng độ kháng thể. Tuy nhiên, một số đáp ứng kháng thể có thể tồn tại suốt đời như bệnh sởi.
Một nghiên cứu gần đây được đăng trên Tạp chí Cell (1) đã xem xét việc đo lường khả năng miễn dịch với SARS-CoV-2 để hiểu thêm về Covid-19 và định hướng cho việc phát triển vắc-xin. Nhóm tác giả thực hiện tập trung đặc biệt vào việc xem xét khả năng miễn dịch tế bào. Họ đã xem xét phản ứng của tế bào T ở hai nhóm người:
- Một nhóm là những người đã khỏi bệnh Covid-19 và một nhóm còn lại là những người đã hiến máu từ năm 2015 đến 2018.
- Nhóm thứ hai rõ ràng là chưa tiếp xúc với COVID-19.
Trong nhóm bệnh nhân mắc Covid-19, họ thấy 100% tế bào T nhận diện được vi-rút SARS-CoV-2 như mong đợi, nhưng điều thú vị là có 40 đến 60% của nhóm hiến máu từ 2015-2018 là những bệnh nhân chưa bao giờ tiếp xúc với vi-rút SARS-CoV-2, tế bào T của họ cũng nhận diện được vi-rút SARS-CoV-2.
Nếu chúng ta nhìn vào cấu trúc của vi-rút SARS-CoV-2 và các vi-rút corona khác, nhiều protein trên bề mặt vi-rút của các hạt thật sự giống hệt nhau. Nghiên cứu này đã được nhân rộng trên các bệnh nhân đến từ Đức, Singapore, Hà Lan. Có đến 30% đến 50% những người này được chứng minh là có thể đo được sự nhận diện tế bào T đối với SARS-CoV-2. Như vậy, dựa vào kết quả nghiên cứu này có thể giải thích rất rõ là thực tế khi đại dịch COVID-19 bùng phát trên toàn thế giới thì có đến 30 đến 50% số người khi mắc bệnh SARS-CoV-2 thực sự hoàn toàn không có triệu chứng, có lẽ vì họ đã có miễn dịch tế bào T để nhanh chóng chống lại vi-rút.
Tại thời điểm hiện nay, vẫn chưa biết sự nhận diện tế bào T đối với SARS-CoV-2 sẽ bảo vệ như thế nào đối với bệnh Covid-19 ở những người đó, nhưng nó có ý nghĩa để chúng ta lý giải về những những người không có triệu chứng trong đại dịch Covid-19.
Nói một cách khác để chúng ta bảo vệ khỏi vi-rút SARS-CoV-2 là tuân thủ 5K theo Hướng dẫn của Bộ Y Tế. Vậy việc đeo khẩu trang đúng cách có lợi như thế nào? Chúng ta hãy tìm hiểu thêm về một nghiên cứu khác.
Một nghiên cứu được đăng trên Clinical Infectious Diseases, gọi tên nôm na là “Đeo khẩu trang cho chuột đồng vàng (chuột Hamster)” (2), nhưng họ không làm như tấm hình dưới đây nhé các bạn.
Nguồn: Internet
Nhóm nghiên cứu bắt những con chuột hamster bị nhiễm SARS-CoV-2 mà họ gọi là chuột hamster có chỉ số thách thức và đặt chúng vào lồng bên cạnh những con chuột hamster không bị nhiễm bệnh mà họ gọi là hamster ngây thơ tiếp xúc. Sau đó họ nghiên cứu sự lây truyền không tiếp xúc có nghĩa là chuột hamster ở mỗi lồng không tiếp xúc với chuột ở lồng bên kia. Đây là hình ảnh về thử nghiệm của họ:
Nguồn: Internet
Nhóm nghiên cứu tạo vách ngăn giữa hai lồng bằng một vách polyvinyl chloride air porous partition. Một quạt chạy bằng điện đã được lắp đặt tại vách ngăn này để đảm bảo luồng không khí một chiều từ lồng chuột hamster thử thách thổi vào lồng chuột hamster ngây thơ. Họ đã nghiên cứu sự lây truyền không tiếp xúc từ lồng này sang lồng khác mà không có vách khẩu trang phẫu thuật cũng như sự lây truyền không tiếp xúc khi vách khẩu trang phẫu thuật được đặt giữa hai lồng.
Kết quả tỉ lệ lây truyền vi-rút là 67% trong 96 giờ khi không có khẩu trang phẫu thuật giữa hai lồng. Khi sử dụng khẩu trang phẫu thuật giữa hai lồng, tỉ lệ truyền bệnh chỉ là 16%,kết quả này rất có ý nghĩa thống kê.
Như vậy, không còn nghi ngờ gì nữa là khẩu trang phẫu thuật đã giúp chuột hamster ngây thơ giảm tỉ lệ lây nhiễm bệnh. Mặt khác, chúng ta biết rằng khẩu trang phẫu thuật không hoàn hảo và thậm chí khẩu trang N95 sẽ không ngăn chặn 100% sự lây truyền của vi-rút SARS-CoV-2 nhưng rõ ràng chúng có thể bảo vệ chúng ta khỏi Covid-19 một cách đáng kể.
Cuối cùng, chúng ta hãy nhớ rằng với bất kỳ bệnh nhiễm khuẩn hoặc bệnh lý nào, khỏe mạnh là chìa khóa để chống lại bệnh tật thành công nhất. Một chế độ ăn uống hợp lý đầy đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục thể thao thường xuyên, giảm căng thẳng, giấc ngủ tốt và tránh những thói quen xấu như hút thuốc lá và uống nhiều rượu bia sẽ giúp giữ cho hệ thống miễn dịch và cơ thể của bạn ở trạng thái tuyệt vời nhất.
Và bạn cũng không quên phải tuân thủ nghiêm 5K "KHẨU TRANG - KHỬ KHUẨN - KHOẢNG CÁCH - KHÔNG TẬP TRUNG - KHAI BÁO Y TẾ" theo hướng dẫn của Bộ Y Tế nhé!
Nếu bạn còn thời gian có thể đọc tham khảo thêm 2 bài viết của Bệnh viện Quận 11 đã đăng trước đó:
Nguồn tài liệu tham khảo:
(1). Grifoni, A., et al. (2020), "Targets of T Cell Responses to SARS-CoV-2 Coronavirus in Humans with COVID-19 Disease and Unexposed Individuals", Cell. 181(7), pp. 1489-1501 e15.
(2). Chan, J. F., et al. (2020), "Surgical Mask Partition Reduces the Risk of Noncontact Transmission in a Golden Syrian Hamster Model for Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)", Clin Infect Dis. 71(16), pp. 2139-2149.
Cấp cứu