Bác sĩ trạm y tế thuộc quận Luohu kết nối trực tuyến với bác sĩ của bệnh viện quận

Hiện nay, ở hầu hết các quốc gia trên thế giới, nhu cầu chăm sóc tích hợp cho những người mắc bệnh mạn tính đang gia tăng khi dân số có khuynh hướng già đi. Nhu cầu này đòi hỏi một sự thay đổi cơ bản của các hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu của các quốc gia, trong đó, mô hình một cơ sở chăm sóc ban đầu có khả năng cung cấp nhiều loại hình dịch vụ chăm sóc sức khoẻ được tích hợp là một yêu cầu chính đáng.

Trung Quốc, ngoài việc có cùng thách thức như trên, còn là một trong những quốc gia bị quá tải bệnh viện nặng tại các thành phố lớn, người dân có thói quen đến thẳng các bệnh viện thành phố để khám bệnh. Nhằm củng cố lại chức năng “người gác cổng” của trạm y tế và các cơ sở chăm sóc ban đầu, trong 2 năm (2015-2017), Chính phủ Trung Quốc đã chọn quận Luohu của thành phố Thẩm Quyến để triển khai mô hình đổi mới hoạt động của trạm y tế trong chăm sóc sức khoẻ ban đầu với sự hỗ trợ của TCYTTG và Ngân hàng Thế giới. Dưới đây là tóm lược mô hình đổi mới hoạt động trạm y tế tại Trung Quốc qua chuyên đề “People-centred integrated care in urban China” (Bulletin of the World Health Organization, 12/2018).

8 nhóm hoạt động chính nhằm nâng cao chất lượng chăm sóc ban đầu tại trạm y tế đang được triển khai thí điểm tại một quận của Trung Quốc:

(1) Khuyến khích người dân đăng ký KCB BHYT tại các trạm y tế và các cơ sở chăm sóc ban đầu, bao gồm các hoạt động:

- Đăng ký khám bệnh BHYT: Người dân được khuyến khích tự nguyện ký hợp đồng KCB với bác sĩ thực hành tổng quát (GP). Thỏa thuận xác định gói dịch vụ, quy trình cung cấp dịch vụ, các quyền và nghĩa vụ của cả bệnh nhân và nhà cung cấp. Thời hạn ký hợp đồng là một năm với một bác sĩ thực hành tổng quát cụ thể. Vào cuối hợp đồng, bệnh nhân có thể ký hợp đồng lại hoặc ký với một bác sĩ thực hành tổng quát khác.

- Phân tầng rủi ro: các hệ thống thông tin điện tử về khám chữa bệnh trước đây không thể hỗ trợ phân tầng rủi ro. Nhóm các bệnh viện của quận Luohu đang thu thập dữ liệu cho phân tầng rủi ro dựa trên gánh nặng bệnh tật, sử dụng chương trình phần mềm ứng dụng mới. Căn cứ vào ứng dụng này, các bác sĩ của trạm y tế biết bệnh lý nào nên giữ lại điều trị, bệnh lý nào nên chuyển người bệnh đến bệnh viện để điều trị nhằm đảm bảo an toàn cho người bệnh.

- Xây dựng “Người gác cổng”: bệnh nhân được khuyến khích đến gặp nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu trước khi đến gặp bác sĩ chuyên khoa tại các bệnh viện, tuy nhiên, không quy định bắt buộc.

- Đảm bảo khả năng tiếp cận: triển khai thăm khám tại nhà đối với các bệnh nhân đã ký hợp đồng với bác sĩ thực hành tổng quát, đặc biệt là đối với người cao tuổi.

(2) Hình thành nhóm chăm sóc ban đầu đa ngành, bao gồm các hoạt động:

- Hình thành nhóm chăm sóc đa ngành tại các trạm y tế, mỗi nhóm chăm sóc ban đầu bao gồm bác sĩ thực hành tổng quát (trưởng nhóm), điều dưỡng, nhân viên y tế cộng đồng và nhân viên giáo dục sức khỏe và có thể bao gồm các bác sĩ chuyên khoa (ví dụ: bác sĩ lão khoa, bác sĩ nhi khoa, bác sĩ nội khoa), dược sĩ, bác sĩ dinh dưỡng hoặc tâm lý học. Vai trò của từng thành viên được xác định rõ ràng, linh hoạt điều chỉnh vai trò dựa trên nhu cầu của bệnh nhân và hoàn cảnh thực tế.

- Xây dựng kế hoạch chăm sóc cụ thể cho từng bệnh nhân: Nhóm các bệnh viện sử dụng các kế hoạch chăm sóc cho mỗi bệnh nhân có nguy cơ cao được xác định bằng phương pháp phân tầng rủi ro.

(3) Tích hợp hoạt động chăm sóc ban đầu theo chiều dọc, bao gồm các hoạt động:

- Xác định vai trò của từng thành viên trong nhóm các bệnh viện để đảm bảo sự phối hợp giữa bệnh viện và trạm y tế. Bệnh viện tuyến huyện là trung tâm chuyên môn của hoạt động chăm sóc sức khoẻ ban đầu, tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ chăm sóc phức tạp và chăm sóc cấp cứu cho các tình huống nguy kịch đe dọa tính mạng. Bệnh viện huyện chịu trách nhiệm cung cấp hỗ trợ kỹ thuật và đào tạo cho các trạm y tế trong cộng đồng. Các trạm y tế tập trung vào việc cung cấp dịch vụ chăm sóc phòng ngừa, phục hồi chức năng, quản lý ca bệnh và chăm sóc các bệnh phổ biến.

- Xây dựng mối quan hệ giữa các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khoẻ: trong nhóm các bệnh viện, mối quan hệ giữa nhà cung cấp với nhà cung cấp được củng cố thông qua hỗ trợ kỹ thuật và xây dựng năng lực cho các trạm y tế. Các bệnh viện tuyến huyện có trách nhiệm hỗ trợ kỹ thuật lâm sàng thông qua hoạt động đào tạo, huấn luyện và tư vấn chuyên môn cho các bác sĩ đang công tác tại các trạm y tế. Các bác sĩ tại các trạm y tế được khuyến khích luân phiên về các bệnh viện để được đào tạo thực hành trong 3 tháng.

- Hình thành tổ chức mạng lưới y tế cơ sở: nhóm các bệnh viện được thành lập dưới hình thức một cơ sở độc lập bao gồm 23 trạm y tế, 5 bệnh viện tuyến huyện và một viện y học (chủ yếu cung cấp xét nghiệm chẩn đoán). Một hội đồng quản lý bao gồm các lãnh đạo chính quyền địa phương và đại diện từ các cộng đồng địa phương được thành lập và chịu trách nhiệm.

(4) Tích hợp hoạt động chăm sóc ban đầu theo chiều ngang, bao gồm các hoạt động:

- Các nhóm chăm sóc sức khỏe ban đầu đa ngành bao gồm cả các nhân viên nguyên là chuyên viên giáo dục sức khỏe từ các trạm kế hoạch hóa gia đình, các nhân viên y tế công cộng từ các trung tâm kiểm soát và phòng ngừa bệnh tật và các bác sĩ chuyên khoa của các bệnh viện.

- Các thành viên của nhóm làm việc hợp tác với nhau để cung cấp các dịch vụ chăm sóc phòng ngừa, sàng lọc, chẩn đoán, điều trị, phục hồi chức năng và quản lý ca bệnh cho bệnh nhân.

- 6 trung tâm chia sẻ nguồn lực (nhân lực, quản lý chất lượng, tài chính, nghiên cứu và giáo dục, quản lý trạm y tế và quản lý chung) cho phép sử dụng hiệu quả hơn các nguồn lực thông qua việc giảm chồng chéo công việc.

(5) Thiết lập hồ sơ sức khỏe điện tử, bao gồm các hoạt động:

- Xây dựng hệ thống hồ sơ sức khoẻ điện tử tích hợp: nhóm các bệnh viện đã thiết kế phần mềm ứng dụng, bằng cách đăng nhập vào tài khoản cá nhân, cả nhà cung cấp và bệnh nhân đều có thể truy cập được hệ thống hồ sơ sức khỏe điện tử.

- Xây dựng các chức năng quản lý chăm sóc và truyền thông: Với phần mềm ứng dụng có tên là “Healthy Luohu” cho phép bệnh nhân yêu cầu một cuộc hẹn trực tuyến với một bác sĩ cụ thể. Bác sĩ tại các trạm y tế có thể giới thiệu trực tuyến cho bệnh nhân đến bệnh viện để khám chuyên khoa. Ứng dụng này cũng dễ dàng cho bệnh nhân kiểm tra thông tin bác sĩ và chọn hình thức đăng ký và thanh toán trực tuyến.

- Khả năng tương tác của hồ sơ sức khoẻ điện tử giữa các cơ sở y tế: các nhà cung cấp trong bệnh viện và trạm y tế có thể xem hồ sơ bệnh nhân trong chính tổ chức của họ. Nhóm các bệnh viện đang thiết lập các quy định cho phép các hệ thống điện tử liên kết giữa các tổ chức một cách an toàn và hiệu quả.

(6) Triển khai quy trình chăm sóc lâm sàng tích hợp và chuyển viện “2 chiều”, bao gồm các hoạt động:

- Xây dựng quy trình chăm sóc lâm sàng tích hợp (Integrated clinical pathways) nhằm tích hợp các hoạt động chăm sóc và hỗ trợ ra quyết định, giúp chuẩn hóa phác đồ điều trị và chuyển tuyến giữa các nhà cung cấp.

- Triển khai chuyển viện 2 chiều: bệnh nhân được các trạm y tế giới thiệu “lên” các bệnh viện tuyến huyện trong những trường hợp cần được chăm sóc chuyên khoa theo nhóm bệnh được phân tầng rủi ro. Ngược lại, bệnh nhân sau khi đã được điều trị ổn định tại bệnh viện sẽ được các bệnh viện tuyến huyện giới thiệu “xuống” các trạm y tế để được chăm sóc phục hồi hoặc theo dõi, hoạt ộng này được khuyến khích bởi hệ thống thanh toán bảo hiểm y tế.

(7) Nhóm hoạt động đo lường hiệu quả và phản hồi, bao gồm các hoạt động:

- Xây dựng chỉ số đo lường hiệu quả: Nhóm các bệnh viện đã thiết lập một hệ thống đo lường hiệu quả và tự đánh giá hàng năm. Các chỉ số tập trung vào các biện pháp nâng cao năng lực cho nhân viên tại các trạm y tế (ví dụ: số lượng nhân viên làm việc tại các trạm y tế, số bệnh nhân đến khám ngoại trú) và đo lường trải nghiệm của người bệnh.

- Phản hồi liên tục để cải thiện chất lượng: kết quả đo lường các chỉ số được thông báo lại cho các bên liên quan ở tất cả các cấp, nhằm phát huy các kết quả tích cực và cải tiến những vấn đề còn thách thức.

(8) Cấp giấy chứng nhận các cơ sở y tế đổi mới hoạt động chăm sóc ban đầu:

- Xây dựng tiêu chí để cấp chứng nhận cấp địa phương và cấp quốc gia

- Xây dựng mục tiêu cho các tiêu chí và sử dụng các cơ sở đã được cấp chứng nhận.

4 chiến lược để làm thay đổi thói quen của người dân đến đến trạm y tế khám bệnh thay vì đến thẳng các bệnh viện đang được triển khai thí điểm tại một quận của Trung Quốc:

Để triển khai 8 nhóm hoạt động nêu trên, nhiều trở ngại và thách thức đòi hỏi phải có những giải pháp thích hợp, trong đó thách thức làm thế nào để thay đổi hành vi của người dân sử dụng các trạm y tế làm nơi đầu tiên khi có nhu cầu khám chữa bệnh, thay vì đến thẳng bệnh viện như từ trước nay. Trong mô hình thí điểm tại quận Luohu, thành phố Thẩm Quyến, 4 chiến lược đã được sử dụng để vượt qua thách thức này là:

(1) Chiến lược đầu tiên là xây dựng năng lực cho các trạm y tế, trong đó hoạt động hỗ trợ chuyên môn kỹ thuật từ các bệnh viện tuyến huyện đã góp phần cải thiện rõ rệt chất lượng chăm sóc tại các trạm y tế cộng đồng.

(2) Chiến lược thứ hai là lấy con người làm trung tâm cho hoạt động chăm sóc tại các trạm y tế. Cụ thể là, để đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân cao tuổi phải nằm trên giường, nhân viên y tế trong nhóm chăm sóc của trạm y tế đã đến thăm khám tại nhà để tránh nhập viện không cần thiết, đồng thời giảm gánh nặng chăm sóc cho các thành viên gia đình.

(3) Chiến lược thứ ba là đảm bảo cung cấp đủ các loại thuốc thông thường tại các trạm y tế. Theo một nghiên cứu của 22 bệnh viện cấp thành phố ở Bắc Kinh, 1/3 số bệnh nhân đến bệnh viện chỉ để nhận thuốc. Trong mô hình thí điểm, các bệnh viện tuyến huyện chia sẻ tất cả các loại thuốc đến các trạm, làm giảm số lần đến bệnh viện khám ngoại trú không cần thiết.

(4) Chiến lược thứ tư là nhân viên y tế trong các nhóm chăm sóc sức khỏe ban đầu đã tìm cách cải thiện trình độ hiểu biết về sức khỏe của người dân. Tỷ lệ dân số có kiến thức về sức khỏe cơ bản đã tăng từ 9,3% (136.710 của 1,47 triệu) lên 21,3% (315.240 của 1,48 triệu) trong hai năm đầu tiên của chương trình tại quận được chọn làm thí điểm.