Dưới đây là đánh giá tác động của COVID-19 lên hoạt động của bệnh viện tại các nước Pháp, Đức, Ý, Tây Ban Nha, Hà Lan, Anh qua chuyên đề “Restarting more routine hospital activities during covid-19: approaches from six countries” (đăng trên Tạp chí Eurohealth 2020; 26(2)):

Khi đại dịch COVID-19 bùng phát, các bệnh viện phải đối phó với thực trạng luôn trong nguy cơ tiếp nhận và điều trị cho những bệnh nhân đã tiếp xúc với vi-rút SARS-CoV-2. Để giảm thiểu phơi nhiễm và tối đa hóa năng lực của lực lượng y tế, nhiều bệnh viện đã hoãn các thủ thuật và phẫu thuật theo chương trình, các dịch vụ không thiết yếu. Sự sụt giảm khối lượng các dịch vụ bệnh viện trong những tháng đầu tiên của đại dịch là đáng kể, như ở Ý cho thấy số lượt khám tại khoa cấp cứu Nhi giảm 73 - 83%, trong khi ở Tây Ban Nha thủ thuật chẩn đoán tim mạch giảm 56% và can thiệp tim mạch giảm 81%.

Ngoài tác động đến khả năng tiếp cận bệnh viện của bệnh nhân, việc cắt giảm các hoạt động thông thường của bệnh viện cũng ảnh hưởng đến ngân sách bệnh viện ở nhiều quốc gia, do hệ thống tài chính y tế thường dựa vào các khoản thanh toán dựa trên hoạt động cung ứng dịch vụ. Một số quốc gia ở Châu Âu đã điều chỉnh cơ chế chi trả cho bệnh viện do hoạt động bệnh viện bị thay đổi.

Đặc biệt, các quốc gia sau đây có những thay đổi rõ rệt đối với các hoạt động cung ứng dịch vụ tại các bệnh viện: (1) Tại Hà Lan và Đức, tạo ra danh sách các thủ thuật/phẫu thuật ưu tiên, (2) Tại Anh, tạo ra các buồng bệnh có màu đỏ, vàng, xanh tương ứng tình trạng xác định, chờ hay không bị mắc COVID-19, (3) Tại Pháp, triển khai chi trả BHYT cho hoạt động khám, chữa bệnh cho đến tháng 12/2020, (4) Tại Tây Ban Nha và Ý, bố trí những toà nhà và khoa phòng tách biệt để chuyên tiếp nhận và điều trị bệnh nhân COVID-19.

Dự báo công suất hoạt động của các bệnh viện tiếp tục còn giảm thấp trong thời gian tiếp theo

Dự báo các bệnh viện sẽ hoạt động với công suất giảm trong một thời gian dài, đặc biệt là trong bối cảnh dịch tễ học có nhiều biến động.

Tại Đức, các buồng bệnh có nhiều giường có thể không đạt được công suất do các yêu cầu về điều kiện vật chất trong công tác phòng chống dịch. Liên đoàn bệnh viện tại Đức dự báo tình trạng này sẽ kéo dài đến cuối năm 2021.

Tại Hà Lan, ghi nhận có sự gia tăng thời gian chờ cho một số dịch vụ chăm sóc không cấp tính và chăm sóc theo kế hoạch như chỉnh hình, da liễu, phụ khoa, tai mũi họng và nhãn khoa; tuy nhiên, thời gian chờ ở các chuyên khoa khác bao gồm tim mạch, nhi khoa và nội khoa đã giảm xuống. Kể từ ngày 1/7, số lượng bệnh nhân được giới thiệu từ các bác sĩ tổng quát (GP) đến khám chữa bệnh tại bệnh viện đã tiếp tục tăng lên đến 80% so với trước đại dịch.

Tại Anh, Bộ Y tế nước này đã đặt ra mục tiêu để các bệnh viện trở lại hoạt động gần như bình thường trong giai đoạn trước mùa đông, trong đó, khôi phục đầy đủ các hoạt động của các dịch vụ điều trị ung thư và đạt 80% - 100% công suất phẫu thuật theo chương trình. Một cuộc khảo sát từ Đại học Hoàng gia Anh cho thấy sẽ mất tới hai năm để phục hồi những tồn đọng từ khi COVID-19 bùng phát

Tại Tây Ban Nha, số ca cấy ghép nội tạng đã giảm mạnh đến 87% (từ 16,1 ca xuống còn 2,1 ca mỗi ngày).

Tại Ý, tình hình trở nên nghiêm trọng sau 2 tháng ngừng hoạt động (kết thúc vào ngày 4/5): nhu cầu chăm sóc sức khỏe tăng cao và danh sách chờ đợi rất dài, thậm chí cả dịch vụ cấp cứu. Tuy nhiên, kể từ tháng 8, danh sách chờ đã được rút ngắn nhờ Nghị định mới của Bộ Y tế có tên là “Nghị định tháng 8”.

Ưu tiên và phân bổ các can thiệp điều trị theo từng giai đoạn

Ở hầu hết các quốc gia, hệ thống y tế không chỉ chọn ưu tiên cho hoạt động cấp cứu mà còn áp dụng cho chăm sóc cấp tính đòi hỏi can thiệp điều trị kịp thời là rất quan trọng, như dịch vụ điều trị ung thư.

Tại Pháp, đây là tiêu chí quan trọng để tập trung chăm sóc đối với những người dễ bị tổn thương, bao gồm cả những người mắc các bệnh mạn tính. Ngoài ra, các bệnh viện còn đảm bảo cơ số giường bệnh tại đơn vị chăm sóc đặc biệt (ICU) trong trường hợp có đợt COVID-19 mới. Đến cuối tháng 8/2020, số giường hồi sức hiện có đã tăng gấp đôi so với đợt 1 (12.000 so với 5.000 giường).

Tại Anh, số phẫu thuật chương trình dự kiến sẽ tiếp tục lại và đạt 80% của năm ngoái và khôi phục hoàn toàn các dịch vụ ung thư vào tháng 9.

Tại Đức, vào cuối tháng 4, các bệnh viện đã được yêu cầu giữ 25% tổng số giường ICU dành cho bệnh nhân COVID-19, giảm so với mục tiêu trước đó là 50%. Do cấu trúc liên bang của hệ thống bệnh viện ở Đức, cho phép đảm bảo 25% công suất ICU trên toàn bang thay vì ở từng bệnh viện. Nói cách khác, một tiểu bang có thể chọn đặt tất cả các giường ICU trong một bệnh viện dành cho bệnh nhân COVID-19 và các bệnh viện khác thì không có giường ICU điều trị COVID-19, miễn là họ đáp ứng 25% công suất ICU nói chung. Từ đầu tháng 5, các bệnh viện đã tiến hành các ca phẫu thuật chương trình trở lại.

Tây Ban Nha, đã áp dụng các tiêu chí khác nhau để ưu tiên phẫu thuật trong năm tình huống tiềm năng, từ tình huống gần như bình thường (kịch bản 1, bệnh nhân COVID-19 < 5% số người nhập viện) đến tình huống khẩn cấp (kịch bản thứ 5, bệnh nhân COVID-19 > 75% số người nhập viện), tùy thuộc vào tình hình dịch tễ học.

Tại Hà Lan, một quy trình do nhiều bên có liên quan soạn thảo, xác định một “danh sách các thủ thuật, phẫu thuật ưu tiên” khi mở rộng quy mô chăm sóc tại các bệnh viện.

Gia tăng xét nghiệm cho nhân viên hướng tới cung cấp dịch vụ chăm sóc an toàn

Trong tình thế chưa có vắc-xin, việc xét nghiệm nhân viên y tế thường xuyên là biện pháp chính được các quốc gia triển khai thực hiện nhằm ngăn chặn sự lây lan của vi-rút và bảo vệ nhân viên cũng như người bệnh, điều này đồng nghĩa với tăng thêm chi phí và thời gian cho công tác chống dịch tại các bệnh viện.

Tại Pháp, đã kiểm tra một cách có hệ thống tất cả các nhân viên y tế sau khi kết thúc cách ly xã hội ở nước này.

Tại Đức, để ngăn chặn sự bùng phát của vi-rút, chiến lược xét nghiệm của Viện Robert Koch dự đoán sẽ làm tăng đáng kể số lượng xét nghiệm của bệnh nhân và nhân viên y tế và các cơ sở dân cư khác.

Tại Tây Ban Nha, xét nghiệm cho nhân viên y tế được xác định là ưu tiên và khuyến nghị xét nghiệm thường xuyên đối với nhân viên y tế của các viện dưỡng lão và các cơ sở hỗ trợ sinh hoạt (ít nhất 15 ngày một lần), cũng như xét nghiệm cho nhân viên khi trở lại làm việc sau khi nghỉ phép và xét nghiệm đối với nhân viên mới trước khi bắt đầu làm việc tại các bệnh viện và các cơ sở y tế.

Tại Anh, các nhân viên y tế đang có các triệu chứng (hoặc đã tiếp xúc với một người nào đó) đều được xét nghiệm. Đối với nhân viên không có triệu chứng sẽ được xét nghiệm định kỳ ở những nơi có tỷ lệ mắc COVID-19 cao hoặc đã có một ổ dịch, và chuẩn bị triển khai xét nghiệm cho tất cả nhân viên một cách thường xuyên trong trường hợp có đợt sóng thứ hai.

Chuyển đổi công năng khu vực lâm sàng thành các khu cách ly

Tất cả các quốc gia được khảo sát đều báo cáo sự cần thiết phải tăng thêm quy mô giường cách ly bằng cách định vị lại các không gian lâm sàng khác nhau trong một bệnh viện.

Tại Đức, các bệnh viện được khuyến cáo nên có các phòng riêng dành cho bệnh nhân mới nghi nhiễm COVID-19, cũng như các phòng cách ly riêng dành cho những bệnh nhân có kết quả dương tính với COVID-19.

Tại Tây Ban Nha, các đơn vị hồi sức sau phẫu thuật đã được điều chỉnh để hoạt động như một đơn vị ICU, và các phòng thủ thuật được chuyển đổi thành các buồng bệnh COVID-19.

Tại Anh, có các buồng bệnh gắn màu đỏ, vàng và xanh lá cây tương ứng với tình trạng xác định, chờ hay không bị mắc COVID-19 và tách biệt bệnh nhân ra một cách hiệu quả. Bất cứ khi nào, bệnh nhân COVID-19 mới được xác định hoặc nghi ngờ sẽ được đưa vào khu cách ly riêng với nhân viên y tế được phân công trong các khu vực khép kín để ngăn ngừa lây truyền.

Một số nước đã giới thiệu các bệnh viện “COVID-19 free” để giảm hơn nữa tỷ lệ lây nhiễm. Tại Anh, các phẫu thuật khẩn cấp và phẫu thuật cấp cứu được thực hiện tại các bệnh viện tư nhân “COVID-19 free”. Tại Hà Lan, một số bệnh viện chuyển đổi thành bệnh viện tách đôi, với nhiều tòa nhà dành cho bệnh nhân COVID-19 và những toà nhà dành cho bệnh nhân không mắc COVID-19, và một số bệnh viện tạo không gian riêng cho những người có và không có triệu chứng. Tương tự như vậy, các bệnh viện ở Tây Ban Nha thiết lập các tầng và phòng ban cụ thể cho COVID-19. Tại Ý, các bệnh viện và khoa chuyên tiếp nhận COVID-19 đã được hình thành, các luồng đi của bệnh nhân nội viện khác nhau được thiết kế để tách biệt bệnh nhân COVID-19 khỏi các bệnh nhân khác. Tại Pháp, chủ trương cách ly bệnh nhân càng nhiều càng tốt trong các phòng riêng biệt.

Triển khai sàng lọc tại các khoa Cấp cứu

Ngay cả trước khi có đại dịch COVID-19, nhiều khoa cấp cứu tại các bệnh viện đã hoạt động hết công suất. Khi đại dịch xảy ra, một số nước đã thay đổi cách thức tương tác với bệnh nhân tại các khoa cấp cứu nhằm tránh lây lan trong bệnh viện xuất phát tại các khoa này.

Tại Pháp, bệnh nhân có các triệu chứng của COVID-19 được khuyến cáo không đến thẳng các khoa cấp cứu, trong khi tại các quốc gia khác, triển khai tách riêng lối đi cho bệnh nhân nghi nhiễm COVID-19 hoặc có các triệu chứng hô hấp (Đức), hoặc tiến hành sàng lọc ngay tại khoa cấp cứu để cách ly riêng những bệnh nhân có các triệu chứng hô hấp (Tây Ban Nha và Anh). Tại Ý, bệnh nhân COVID-19 khi được các bác sĩ tổng quát (GP) hoặc qua đường dây tư vấn giới thiệu đến bệnh viện được bố trí một lối đi riêng để nhập viện. Tại Anh và Tây Ban Nha, bệnh nhân đến các khoa cấp cứu được sàng lọc và theo các lối đi riêng biệt, đồng thời được xét nghiệm và đánh giá mức độ nghiêm trọng và được quản lý cho phù hợp. Tại Hà Lan, chỉ vào các khoa cấp cứu của các bệnh viện bằng xe cứu thương hoặc có giấy giới thiệu của các bác sĩ tổng quát, hoặc do các đường dây tư vấn trợ giúp.

Tăng cường cơ sở hạ tầng và đầu tư bổ sung các vật dụng phòng hộ cá nhân

Bổ sung các phòng chờ và không gian hợp lý để duy trì việc giữ khoảng cách vật lý, tổ chức tách biệt khu vực bệnh nhân nghi nhiễm và bệnh nhân không bị nhiễm riêng biệt là điều tối quan trọng để các bệnh viện ứng phó đối với nguy cơ tiềm ẩn lây nhiễm trong môi trường bệnh viện, cùng với việc cung cấp đầy đủ thiết bị, vật dụng phòng hộ cá nhân (PPE).

Hơn nữa, đại dịch COVID-19 đã làm trầm trọng thêm tình trạng thiếu hụt lực lượng lao động y tế ở một số quốc gia. Tại Anh, tuyển dụng lại những nhân viên đã nghỉ hưu trở lại làm việc trong thời gian đại dịch. Tại Ý, tăng các khoản ngân sách đáng kể để bổ sung thêm số lượng hợp đồng các bác sĩ và điều dưỡng. Các dịch vụ hỗ trợ khác như dịch vụ hỗ trợ sức khỏe tâm thần có sẵn ở Tây Ban Nha, Pháp và Anh, sẽ tiếp tục hoạt động trong khi đại dịch COVID-19 vẫn còn.

Sử dụng năng lực sẵn có của y tế tư nhân

Những hệ thống y tế cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe có cả loại hình công lập và tư nhân, việc tăng cường sử dụng các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe tư nhân có thể hỗ trợ nhu cầu quá mức trong hệ thống công khi đại dịch bùng phát, điều này thấy rõ ở các nước Ý, Anh, Tây Ban Nha.

Giảm tiếp xúc trực tiếp, tăng cường giao tiếp qua điện thoại và trực tuyến

Khi các quốc gia phải vật lộn với cách giữ an toàn cho bệnh nhân và nhân viên, việc sử dụng điện thoại hoặc tư vấn trực tuyến được dự đoán sẽ tăng lên.

Tại Pháp, 100% chi phí tư vấn từ xa được quỹ BHYT (SHI) chi trả cho đến tháng 12/2020 và hoạt động tư vấn từ xa được khuyến khích mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực, bao gồm cả chăm sóc sức khoẻ tâm thần. Các công cụ kỹ thuật số này không chỉ làm giảm nguy cơ lây lan các bệnh nhiễm trùng tiềm ẩn mà còn cho phép các nhân viên y tế đang có nguy cơ mắc bệnh vẫn cung cấp dịch vụ chăm sóc một cách an toàn.

Tại Anh, các mô hình chăm sóc như “khoa ảo” – thay vì bệnh nhân được nhập viện và điều trị COVID-19 tại bệnh viện thì được gửi về nhà để được quản lý liên tục từ xa – mô hình này giúp giải phóng tình trạng quá tải bệnh viện và tránh lây truyền thêm trong bệnh viện.

Tại Ý, triển khai cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ xa, trong đó, 29% đối với bệnh nhân COVID-19 và 71% đối với bệnh nhân không COVID (bệnh nhân tiểu đường, tim mạch, ung thư).

Tại Tây Ban Nha, các cuộc tư vấn trước và sau khi phẫu thuật được khuyến khích thực hiện qua điện thoại.

Bên cạnh yêu cầu các bệnh viện và các cơ sở khám, chữa bệnh tuân thủ nghiêm các tiêu chí bệnh viện an toàn và phòng khám an toàn phòng chống dịch COVID-19 do Bộ Y tế ban hành, Sở Y tế khuyến khích các bệnh viện đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong mọi hoạt động của bệnh viện, nhất là khám, chữa bệnh và tư vấn từ xa, đồng thời Sở Y tế cần đánh giá tác động của COVID-19 lên hoạt động tài chính của các bệnh viện công lập (vốn đang tự chủ chi thường xuyên) để kịp thời kiến nghị và tham mưu UBNDTP các giải pháp hợp lý kịp thời hỗ trợ cho các bệnh viện thuộc nhóm khó khăn.