Khó thở hụt hơi là gì?

Khó thở hoặc hụt hơi (tên tiếng Anh là Shortness of Breath) là bệnh hô hấp phổ biến, được ví như cảm giác “đói không khí”. Triệu chứng khó thở, hụt hơi này khiến người bệnh luôn trong tình trạng thiếu oxy, khó thở, hơi thở đứt quãng, tức ngực, mệt mỏi. Bệnh xảy ra từ mức độ nhẹ đến nặng, từ tính tạm thời đến khi kéo dài.

Các triệu chứng khó thở hụt hơi thường gặp

Nhịp hít vào và thở ra ở một người lớn khỏe mạnh là 20 lần/phút (khoảng 30.000 lần/ngày). Nếu bạn vận động nhanh mạnh hoặc cơ thể đang cảm lạnh, nhịp hít thở sẽ nhanh hoặc chậm hơn nhưng vẫn không cảm thấy khó thở hụt hơi.

Tuy nhiên, nếu bạn thấy cơ thể thường xuyên xuất hiện biểu hiện sau thì hãy đến bệnh viện: Thấy ngột ngạt hoặc ngạt thở; Thở gấp; Tức ngực; Thở nhanh, thở nông; Tim đập nhanh; Thở khò khè; Ho.

Nguyên nhân gây khó thở, hụt hơi, tức ngực, tim đập nhanh

Nếu bạn tập thể dục quá sức, leo núi, leo cầu thang quá nhiều hoặc làm việc nặng trong thời gian dài nhưng chưa kip nghỉ ngơi mà xuất hiện các triệu chứng này thì được xem là bình thường. Bởi tình trạng này tự hết sau khi cơ thể ngưng các hoạt động thể chất kể trên. Nhưng nếu bạn không vận động gắng sức, vẫn xảy ra tình trạng này thường xuyên thì có thể bạn đang mắc một loại bệnh nào đó.

Khó thở cấp tính (xuất hiện đột ngột) thường có thể do: lo lắng, căng thẳng, viêm phổi, vỡ phổi, nghẹt thở hoặc hít phải dị vật cản trở đường hô hấp, ung thư, dị ứng, thiếu máu, tiếp xúc với carbon monoxide nồng độ cao, hạ huyết áp (huyết áp thấp), thuyên tắc phổi (một cục máu đông tồn tại trong động mạch đến phổi), thoát vị gián đoạn…

Khó thở mạn tính (kéo dài hơn một tháng) sẽ do nguyên nhân: thừa cân, béo phì, bệnh hen suyễn, phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), mắc bệnh tim mạch, xơ phổi mô kẽ – một bệnh gây sẹo ở mô phổi.

Hoặc bạn có thể mắc bệnh về phổi hay/và bệnh về tim cũng có thể dẫn đến hiện tượng hụt hơi như: Croup (viêm thanh khí phế quản cấp), lao phổi, ung thư phổi, chấn thương phổi, viêm màng phổi (viêm các mô xung quanh phổi), phù phổi (nhiều chất lỏng tích tụ trong phổi), tăng huyết áp động mạch phổi, bệnh sarcoidosis (các cụm tế bào viêm phát triển trong phổi), bệnh cơ tim (viêm cơ tim, giãn cơ tim…), suy tim, loạn nhịp tim, bệnh mạch vành, viêm màng ngoài tim (các mô bao quanh tim bị viêm), Covid-19, hụt hơi, khó thở hậu Covid-19.

Ai dễ mắc chứng khó thở, hụt hơi, tức ngực, tim đập nhanh?

• Người mắc bệnh tim và phổi.
• Phụ nữ mang thai: thai phụ thở nhanh hơn bình thường do tăng hormone progesterone (loại hormone chỉ tiết ra trong thai kỳ), tim phải làm việc nhiều hơn khiến bà bầu khó thở mệt mỏi, thể tích phổi giảm ở thời điểm cuối thai kỳ…
• Người mắc bệnh mạn tính: chứng khó thở có thể xuất hiện ở người bệnh ung thư, đái tháo đường, bệnh về gan, thận…
• Trẻ sơ sinh: nhịp thở của trẻ sơ sinh thường nhanh hơn người trưởng thành. Thông thường, trẻ sơ sinh hít thở từ 30 – 60 lần/phút, và chậm lại 20 lần/phút khi ngủ. Trẻ 6 tháng tuổi thì nhịp thở bình thường sẽ giảm xuống còn 25 – 40 lần/phút. Do đó, trẻ sơ sinh dễ gặp bệnh đường hô hấp trên gây khó thở cấp tính. Ngoài ra, trẻ khó thở nếu bị dị tật đường thở, hít phải dị vật và viêm nắp thanh quản cũng là các nguyên nhân phổ biến.

Chẩn đoán khó thở, hụt hơi, tức ngực, tim đập nhanh

Bác sĩ thăm khám và chỉ định cho người bệnh thực hiện xét nghiệm, chụp phim để tìm nguyên nhân chính xác:

• Xét nghiệm máu: xem mức độ oxy trong máu cũng như khả năng vận chuyển oxy của máu.
• Chụp X-quang ngực và chụp cắt lớp (CT scanner): đánh giá sức khỏe tim, phổi và các hệ thống liên quan.
• Điện tâm đồ (ECG): xác định dấu hiệu cơn đau tim hoặc các vấn đề về tim. Xét nghiệm đo xoắn ốc: để đo luồng không khí và dung tích phổi của người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Nếu bạn rơi vào các tình huống sau, hãy nhanh chóng đi gặp bác sĩ:

• Hụt hơi, khó thở, tức ngực, tim đập nhanh… xảy ra trong thời gian dài không rõ nguyên nhân;
• Mới xuất hiện khó thở một cách đột ngột nhưng rất nghiêm trọng;
• Mất khả năng hoạt động do khó hô hấp;
• Đau tức ngực;
• Buồn nôn;
• Khó hoặc không thở được khi nằm;
• Sưng bàn chân và mắt cá chân;
• Sốt, ớn lạnh và ho;
• Thở khò khè.

Biến chứng khó thở, hụt hơi, tức ngực, tim đập nhanh

Khó thở thường do thiếu oxy hoặc giảm oxy trong máu nên đừng chủ quan với tình trạng sẽ khiến suy giảm nhận thức tạm thời hoặc vĩnh viễn. Chưa kể, một loạt biến chứng nguy hiểm khác như tổn thương não, hoại tử não, đột quỵ… có thể xảy ra.

Phương pháp điều trị khó thở, hụt hơi, tức ngực, tim đập nhanh

Để điều trị dứt điểm, bạn cần điều chỉnh lối sống và tuân thủ điều trị:

• Chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý: nếu bạn thừa cân, béo phì và ít dành thời gian tập thể dục thì đây là nguyên nhân khiến bạn khó thở. Đừng ngần ngại, hãy thay đổi làm sao cho thực đơn ăn uống lành mạnh hơn và tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để đưa cân nặng trở về giới hạn bình thường. Trong trường hợp bạn đang mắc bệnh mạn tính như cao huyết áp, tiểu đường… thì cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn về chế độ dinh dưỡng, tập luyện phù hợp.
• Phục hồi chức năng phổi: nếu bạn mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) và các vấn đề về phổi khác, hãy khám chuyên khoa Hô hấp. Có thể bạn phải thở oxy để cải thiện; hoặc bác sĩ giúp bạn phục hồi chức năng phổi.
• Phục hồi chức năng tim: nếu tim của bạn không bơm đủ lượng máu mang oxy cung cấp cho các bộ phận trong cơ thể. Khi đó, bác sĩ giúp bạn phục hồi chức năng tim và kiểm soát chứng suy tim và các bệnh tim mạch khác.

Phòng tránh khó thở, hụt hơi, tức ngực, tim đập nhanh bằng cách nào?

Không hút thuốc lá: Nếu bạn không hút thuốc, đó là điều tuyệt với. Nếu bạn đang hút thuốc lá, hãy cai thuốc lá ngay. Sức khỏe phổi và tim sẽ bắt đầu cải thiện trong vòng vài giờ sau khi bạn bỏ thuốc lá.

Ô nhiễm môi trường và các hóa chất độc hại trong không khí cũng có thể dẫn đến các vấn đề về hô hấp. Vì vậy, bạn nên tập thói quen đeo khẩu trang mỗi khi ra đường.

Ngoài ra, nếu bạn làm việc trong môi trường có chất lượng không khí kém, hãy sử dụng khẩu trang để lọc các chất gây kích ứng phổi, đảm bảo nơi làm việc của bạn luôn sạch sẽ, thông thoáng.

Duy trì cân nặng hợp lý sẽ giúp bạn tránh được một số vấn đề sức khỏe ở đường hô hấp.