Táo bón là gì?

Táo bón là dạng rối loạn đường tiêu hóa, khiến người bệnh gặp khó khăn hoặc giảm tần suất đi cầu. Khi đại tiện thì phân cứng, đau rát hoặc đi không hết. Tần suất đại tiện bình thường là 2-3 lần/ngày đến 2-3 lần/tuần.

Dấu hiệu táo bón

Tùy độ tuổi, cơ địa mỗi người mà các triệu chứng táo bón có thể khác nhau nhưng các đặc điểm như khó đi cầu, phân cứng, rặn nhiều, táo bón chướng bụng, sờ thấy bụng cứng, nôn, sụt cân, phân có thể lẫn máu do xuất huyết hậu môn.

Nguyên nhân táo bón

• Tác dụng phụ của một số loại thuốc: thuốc chống trầm cảm; thuốc kháng cholinergic; thuốc kháng axit; thuốc lợi tiểu; thuốc chống viêm không steroid (ibuprofen, diclofenac); thuốc chứa codein và morphin; thuốc chống co giật… có thể gây táo bón.
• Các bệnh về hệ tiêu hóa như nứt hậu môn, tắc nghẽn ống tiêu hóa do khối u, trĩ huyết khối, to trực tràng vô căn sẽ gây táo bón.
• Chế độ ăn uống, sinh hoạt: nhịn đi ngoài, ít tập thể dục, ít chất xơ, dư thừa chất béo có nguồn gốc từ động vật, ăn nhiều đường, cà phê, trà, rượu, uống không đủ nước.
• Ở trẻ em, táo bón còn có thể do uống sữa bột ít chất xơ và quá nhiều đạm, đường.
• Mắc bệnh thần kinh (đột quỵ, Hirschsprung, Parkinson, chấn thương đầu, tủy sống); vấn đề tâm lý (trầm cảm, rối loạn lo âu); rối loạn nội tiết (chuyển hóa tăng canxi máu, hạ kali máu, tiểu đường); bệnh tuyến giáp (cường giáp, suy giáp); bệnh mô liên kết (xơ cứng bì, lupus); nhiễm độc chì cũng gây táo bón.
• Mang thai: thay đổi nội tiết thai kỳ cộng với áp lực từ tử cung gây chèn ép lên ruột, hoặc chế độ ăn thay đổi quá nhiều trong thai kỳ (uống viên bổ sung nhiều sắt, canxi, ăn nhiều thực phẩm giàu đạm)… đều ảnh hưởng đến nhu động ruột dẫn đến táo bón.

Biến chứng của táo bón lâu ngày

• Bệnh trĩ
• Nứt hậu môn
• Không đi cầu được
• Ruột lòi ra khỏi hậu môn (sa trực tràng)…
• Riêng trẻ em còn quấy khóc, biếng ăn, chậm lớn, khó ngủ…

Ai dễ bị táo bón

Táo bón xảy ra ở mọi người, mọi lứa tuổi, ít nhất 1 lần trong đời, nhất là người trên 60 tuổi, phụ nữ, phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Chẩn đoán táo bón

• Xét nghiệm máu: xem người bệnh có đang bị thiếu máu, suy tuyến giáp, tiểu đường không.
• Xét nghiệm phân: để kiểm tra các dấu hiệu nhiễm trùng, viêm và ung thư.
• Chụp CT, MRI: kiểm tra tình trạng tắc ruột gây ra táo bón.
• Nội soi đại tràng: phát hiện các vấn đề ở ruột kết, chẳng hạn như khối u.
• Đo áp lực hậu môn trực tràng: uống một lượng nhỏ thuốc có phóng xạ để theo dõi thời gian và cách chất này di chuyển qua ruột.

Cách trị táo bón

Tùy vào giai đoạn bệnh mà bác sĩ điều trị khác nhau.

• Chế độ ăn uống: uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, bao gồm cả nước canh, súp, nước trái cây, sinh tố…; bổ sung chất xơ có trong nhiều rau xanh và trái cây, ngũ cốc nguyên cám, ăn thức ăn lỏng như cháo, súp; không ăn các loại quả xanh chát; không uống nước ngọt đóng chai, thực phẩm nhiều đường…
• Vận động: Người bệnh nên tập thể dục ít nhất 30 phút thể dục mỗi ngày. Cơ thể vận động giúp nhu động ruột được hoạt động nhiều hơn giúp thúc đẩy tiêu hóa.
• Không nhịn đi cầu: nhịn đi cầu gây áp lực lên hậu môn trực tràng, làm táo bón nặng hơn.
• Hãy cố gắng đi cầu vào thời điểm xác định trong ngày để cơ thể hình thành giờ sinh học. Điều này giúp cho việc đại tiện luôn đều đặn trong một khung giờ mỗi ngày.
• Thuốc: thuốc nhuận tràng có thể giúp chữa trị táo bón nhưng phải được bác sĩ kê đơn, nhất là trẻ nhỏ, phụ nữ mang thai và đang cho con bú. Lưu ý, không được dùng bất kỳ loại thuốc điều trị táo bón ở trẻ sơ sinh.
• Thụt hậu môn: áp dụng khi không thể đi cầu. Thuốc thụt hậu môn và phương pháp thụt, người bệnh nên nắm kỹ trước khi áp dụng, nhất là áp dụng cho trẻ em và phụ nữ mang thai nhằm tránh tổn thương vùng hậu môn trực tràng và ảnh hưởng đến thai nhi.
• Phẫu thuật: Một số tình trạng táo bón có thể phẫu thuật như ung thư đại trực tràng hoặc bệnh trĩ mạn tính.

Cách phòng ngừa bệnh táo bón

• Đi khám định kỳ bệnh đường tiêu hóa.
• Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày.
• Ăn nhiều rau xanh, trái cây có chất xơ.
• Hạn chế ăn thực phẩm giàu chất béo có nguồn gốc động vật, đồ ăn công nghiệp, nước ngọt đóng chai, bia, rượu, hút thuốc lá, các loại quả xanh, chát.
• Tập thể dục ít nhất 3 giờ/tuần.
• Tránh căng thẳng, trầm cảm, stress. Khi đi cầu, không ngồi quá lâu, không rặn.
• Tập thói quen đi cầu một khung giờ hàng ngày
• Với trẻ uống sữa bột, việc ngừng hoặc đổi sữa cho trẻ đang uống có thể giúp cải thiện tình trạng táo bón.