Thông tư số 20/2021/TT-BYT là văn bản pháp lý quan trọng, quy định chi tiết về việc quản lý chất thải y tế trong khuôn viên cơ sở y tế. Theo đó, chất thải được phân thành ba nhóm chính, mỗi nhóm có mã màu và biểu tượng cảnh báo riêng để đảm bảo việc nhận diện và phân loại chính xác ngay tại nơi phát sinh. Chất thải lây nhiễm là nhóm chất thải chứa mầm bệnh có khả năng lây nhiễm cao. Chất thải nguy hại không lây nhiễm gồm các chất có thể gây độc hại cho con người và môi trường. Chất thải rắn thông thườn bao gồm chất thải có thể tái chế và chất thải không tái chế.

Nguyên tắc vàng là “phân loại đúng ngay từ đầu”. Nếu một chất thải lây nhiễm bị lẫn vào chất thải thông thường, toàn bộ hỗn hợp đó phải được xử lý như chất thải lây nhiễm, làm tăng đáng kể chi phí và gánh nặng xử lý.

Mối liên hệ với khung pháp lý về bảo vệ môi trường

Việc quản lý chất thải y tế không chỉ tuân theo quy định của riêng Ngành Y tế mà còn phải phù hợp với khung pháp lý chung về bảo vệ môi trường.

Nghị định số 08/2022/NĐ-CP và Thông tư số 02/2022/TT-BTNMT đã hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường, quy định rõ chất thải y tế nguy hại là một loại chất thải nguy hại. Do đó, việc lưu giữ, vận chuyển và xử lý chúng phải tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia để không phát tán mầm bệnh và các chất độc hại ra môi trường.

Để tăng cường tính răn đe, Nghị định số 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường đã đưa ra những mức phạt nghiêm khắc. Cụ thể, tại Điều 29, các hành vi vi phạm quy định về quản lý chất thải nguy hại (bao gồm cả chất thải y tế nguy hại) sẽ bị xử phạt nặng. Mức phạt tiền đối với tổ chức có thể lên đến hàng trăm triệu đồng, kèm theo các hình phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động và buộc phải thực hiện các biện pháp khắc phục hậu quả, chi trả chi phí xử lý ô nhiễm.

Tại Thành phố Hồ Chí Minh, Quyết định số 36/2024/QĐ-UBND về quản lý chất thải rắn cồng kềnh cũng cho thấy sự quyết tâm của chính quyền Thành phố trong việc quản lý toàn diện các loại chất thải phát sinh trên địa bàn.

Trách nhiệm của mỗi cá nhân

Trách nhiệm phân loại và quản lý chất thải y tế không chỉ thuộc về nhân viên y tế. Mỗi bệnh nhân, người nhà bệnh nhân và toàn thể cộng đồng cần nâng cao ý thức, tuân thủ hướng dẫn phân loại rác tại các cơ sở y tế. Hành động nhỏ này góp phần tạo ra một môi trường khám chữa bệnh an toàn, giảm thiểu chi phí xử lý cho xã hội và bảo vệ môi trường sống chung của chúng ta.

Phân loại đúng chất thải y tế là biểu hiện của sự văn minh, là trách nhiệm và là hành động thiết thực nhất để bảo vệ sức khỏe của chính chúng ta và của cả cộng đồng.

Vũ Nguyễn Minh Tâm - Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Thành phố Hồ Chí Minh